همبودگی آینده
یک کاغذ مستطیل طوری تا خورده که دو مربع دقیقاً هماندازه و متقارن در دو طرف خط تا درست شدهاند. بالای یکی از این مربعها نوشته شده: «بهشت/خیر» و بالای دیگری دقیقاً روبروی اولی نوشته شده: «جهنم/شر». جایی روی اولی نوشته شده: «کلی» و جایی دقیقاً روبروی آن روی دومی نوشته شده: «جزیی». به همین شکل برای «همگانی/فردی»، «خود/دیگری»، «وجود/ماهیت»، «ضرورت/امکان»، «مرد/زن»، «ثبات/تغییر» و … . اگر دو مربع کاغذ را دقیقاً از خط تا به یکدیگر بچسبانید، هر یک از این نقطهها دقیقاً روی نقطهی مقابلش (که کلمهی متضادش روی آن نوشته شده) خواهد افتاد. کاغذ مستطیل ما کاملاً متقارن است و پر از تقابلهای دوگانه و متضاد. هیچ نقطهای وجود ندارد که روی نقطهی مقابلش کلمهی متضادش نوشته نشده باشد. هر نقطهای روی این صفحه یک همزاد دارد: یک نقطهی متقارن. یک نقطهی مقابل.
کمی بادقتتر به کاغذ نگاه کنید. بله! روی کاغذ نقاطی هست که هیچ تقابلی در آنها ممکن نیست. این نقاط، همزاد ندارند، نقطهای مقابلشان نیست، متقارن نیستند. درست حدس زدید: نقاطی که دقیقاً روی «خط تا» قرار گرفتهاند. نقاط روی خط تا نه کلیاند نه جزیی، نه ضروریاند نه ممکن، نه متعلق به بهشتاند نه جهنم. آنها از نقطهای فراسوی خیر و شر آمدهاند: «از برزخ».
ساختار کتاب «همبودگی آینده» شبیه این کاغذ است و آگامبن، در آن خطی کشیده تا از میان این تقابلهای معروف بشری گذر کند و هر بار، چیزی «نه این/نه آن» را بین دو طرف تقابل به ما معرفی کند. جمعِ این «نه این/ نه آن»ها یک موجود جدید است.
موجودی که بیهویت است اما نام دارد. بیزبان است اما سراپایش توان برقراری ارتباط است. بیدولت است اما کاملاً سیاسی است. بیشکل است اما زندگیاش تنها در «ژست»ها بالفعل میشود. موجودی مسخره، مرموز و شگفت که شبیه انسان است اما خصلتهایی ناانسانی دارد. با «تکینگی هرسان» آشنا شوید!
اگر هنوز ترغیب نشدهاید که به سراغ کتاب بروید، باید بگویم که این کتاب، مانند بسیاری از کتابهای معروف فلسفه، یک اتوپیانامه است. کتابی که قرار است در تحقق اتوپیایی بکوشد که فلاسفه همواره وعدهی آنرا به بشر دادهاند. بله! ادعایی همینقدر بزرگ و دیوانهوار: تحقق یک اتوپیا و تکمیل سعادت انسان. دیوانهوارتر هم میشود اگر بدانید که این ادعا معطوف به آینده نیست. این کتاب میخواهد اتوپیا را در همین لحظه بالفعل کند. در همین جا، در زمان حال، در زمانی که نمیگذرد، در «زمانی که باقی میماند»…