مدیریت تراز نوین
در حکومت‌های توتالیتر، هر بحران شروع یک دردسر است و فاجعه‌ی چرنوبیل دردسری بود که ضربه‌ی نهایی را به پیکر شوروی وارد کرد. در ۲۶ آوریل ۱۹۸۶ رآکتور هسته‌ای شماره ۴ نیروگاه چرنوبیل در نزدیکی شهر پریپیات در شمال اوکراین منفجر شد و آلاینده‌های رادیواکتیو در سرتاسر اوکراین، بلاروس، روسیه و حتی فنلاند و برخی کشورهای دیگر پخش شد. در پی این حادثه حکومت شوروی یک راه عجیب و خلاقانه برای مدیریت ماجرا برگزید: کوچک و بی‌اهمیت جلوه دادن فاجعه! (آشناست، نه؟). هر کس تلاش می‌کرد اهمیت فاجعه را گوشزد کند، عامل دشمن خوانده می‌شد. دولت با فرستادن نیروهای غیرمتخصص به عمق فاجعه و اقدامات سطحی و دادن اطلاعات نادرست به مردم تلاش داشت از هراس عمومی که نتیجه‌ی ناکارآمدی خودش بود جلوگیری کند. تلاشی نه برای نجات جان انسانها بلکه برای نجات خود یعنی جلوگیری از نشر اخبار به جهان و رسوایی. هزاران و شاید میلیون‌ها نفر تاوان این شیوه‌ی مدیریت را پرداختند.
«نیایش چرنوبیل» صدای رنج و محنت مردمی است که درحالیکه هنوز آثار جنگ را بر تن دارند، با ترس، عصبانیت و بلاتکلیفی دست و پنجه نرم می‌کنند. نویسنده پس از پنج ارجاع تاریخی برای آشناکردن خواننده با حال و هوا، با تعداد زیادی از حاضران و شاهدانی که به نحوی با حادثه مرتبط بوده‌اند مصاحبه می‌کند. مصاحبه‌هایی که به شکل تک‌گویی نوشته شده‌اند. کتاب از سه بخش تشکیل شده است: بخش اول تک‌گویی کسانی که افکار و احساسات خود را پس از مرگ عزیزانشان بیان می‌کنند. بخش دوم کسانی که با عوارض حادثه، از نقص‌های مادرزادی و ناباروری گرفته تا بحران‌های خاص روحی و روانی دست و پنجه نرم می‌کنند و به آنها برچسب «چرنوبیلی» زده شده است و بخش سوم شامل ۱۸ فصل کوتاه از بازتاب‌های حادثه و میراث آن است. نویسنده بیش از آنکه به دنبال علت فاجعه باشد، به تأثیر آن بر زندگی و روان مردم و نوع مواجهه‌ی آنها با موضوع می‌پردازد.
کار الکسیویچ بازتاب صداهایی است که همواره از تاریخ رسمی بیرون گذاشته شده‌اند. صداهایی که چه در زمان فاجعه و چه پس از آن شنیده نشدند. مردمی که برای حکومتشان اعدادی بیش نبودند و هیچ‌کجا نامی از آنها برده نشد.
شاید امروز هم حوادثی مانند چرنوبیل در جهان رخ می‌دهند و کسانی سعی می‌کنند این حوادث را مانند فاجعه‌ی چرنوبیل مدیریت کنند یعنی با آمار غلط، اطلاعات نادرست، تلاش برای خودکفایی و ترس از رسوایی. اگر چنین وضعیتی برایتان آشناست پس حتماً باید این کتاب را بخوانید.
